فارس اكو

معرفي كامل مشاغل در زمينه هايي از جمله مراكز و ارگانهاي دولتي، پزشكي، گردشگري، سلامت، مواد غذايي، فروشگاه بررسي نظرات و موفقيت دانشمندان، كارافرينان، توليدكنندگان، مهندسين، پزشكان و موسسين نشان هاي تجاري برتر ايران و جهان. خبرهاي تحليلي از مهمترين اخبار كسب و كار و اقتصاد در ايران و جهان

آينده صنعت فولاد

۵۵ بازديد

بايد به جاي هدف گذاري هاي كمّي و كوشش نهادهاي حاكميتي و بنگاههاي توليدي در اين راستا، «فولاد دانش بنيان» يا «فولاد انقلاب چهارم » به عنوان مفهوم محوري در بازنگري مجدد طرح جامع فولاد در نظر گرفته شود و همه طرحها و برنامه هاي سياستي و عملياتي در راستاي آن تنظيم شود.

 

آينده صنعت فولاد

چكيده:

قلب طرح جامع فعلي فولاد كشور مبتني بر برآورد نقطه مطلوب توليد فولاد براساس «عرضه و تقاضا» و «برون يابي» ميزان نياز به مواد اوليه، حمل ونقل، گاز، برق، آب و مسائل مبتلا به زيست محيطي، مكان يابي و فناوري است. اما متاسفانه تنها بر روي عدد برآورد شده 55 ميليون تن در افق چشم انداز 1404، تاكيد شده و اين عدد جمله كليدي در گفتار تمام سياستگذاران، نقش آفرينان و بنگاههاي بزرگ و كوچك بوده است. به يك معنا، اين عدد بوده كه به بخشهاي مختلف، جهت دهي مشخصي مي دهد و حتي سبب شده كمبودها و ناهماهنگي ها نيز صرفاً در راستاي تحقق اين عدد شفاف شوند.

بايد به جاي هدف گذاري هاي كمّي و كوشش نهادهاي حاكميتي و بنگاههاي توليدي در اين راستا، «فولاد دانش بنيان» يا «فولاد انقلاب چهارم » به عنوان مفهوم محوري در بازنگري مجدد طرح جامع فولاد در نظر گرفته شود و همه طرحها و برنامه هاي سياستي و عملياتي در راستاي آن تنظيم شود. تدوين برنامه راهبردي براي صنعت فولاد كشور، مبتني بر اقتضائات انقلاب صنعتي چهارم، بايد به تمام برنامه هاي مكان يابي، آب، برق، گاز، زيست محيطي و برنامه توسعه فناوري اين صنعت توجه داشته باشد.

لذا اين دو امر؛ يعني «بازنگري اساسي طرح جامع با توجه به تحولات انقلاب صنعتي چهارم» و «استفاده از روشهاي آينده  نگري فناوري و سناريونگاري» يكي از كمبودهاي اصلي مشاهده شده در طرح جامع فولاد است.

 

چالشهاي ناشي از بي توجهي به انقلاب صنعتي چهارم

  1. وابستگي حداكثري و غيرقابل جبران به شركتهاي فناور خارجي: به عنوان مثال، با صرف هزينه (به صورت غيراقتصادي) شايد بتوان به دانش فني و توليد الكترود گرافيتي دست يافت و مشكل دستيابي به ظرفيت 55ميليون تني در افق 1404 را برطرف كرد، ولي دسترسي به پردازش كوانتومي كه امكاني براي تغيير در محصولات،
    مدلسازي و تحليل و بهبود فرايندها ايجاد ميكند، با شيوه هاي مهندسي معكوس و يا حتي صرف هزينه هنگفت نيز احتمالاً امكانپذير نيست. علاوه بر اينكه، با عدم دستيابي به فناوري مذكور، امنيت سايبري و استفاده از سيستمهاي آنلاين و اتوماسيون نيز با چالشهاي فراوان مواجه خواهد بود.
  2. از دست دادن بازارهاي اصلي و ثروت آفرين: به عنوان نمونه اگر فولاد پراستحكام و سبكتر توسعه نمي يافت، در خودروهاي برقي رقابت به صورت تمام عيار به آلومينيم يا فيبركربن واگذار شده بود.
  3. تكيه بر مزيتهاي كمتر ارزش آفرين در صنعت فولاد: به عنوان نمونه، تجربه كشور تركيه (در نبود مواد اوليه) يا كشورهاي شرق آسيا (در نبود منابع انرژي ارزان)، نشان ميدهد تكيه بر اين مزيتها، نه تنها ارزش آفريني ويژه اي براي صنعت فولاد ايران نداشته است بلكه در برخي از موارد موجب اتهام زني به دامپينگ ازسوي كشورهاي منطقه و اروپايي و ممنوعيت صادرات فولاد ايران شده است.
  4. ناتواني در ارائه مدلهاي جديد كسب وكار و ايجاد بازارهاي فروش
  5. تهديدآفرين بودن واردات فناوريهاي انقلاب صنعتي چهارم براي رقابت پذيري توليدكنندگان فولاد ايران

 

فرصتهاي پيش رو:

به عنوان نمونه در اين طرح به «پيشرفتهاي فناورانه و مواد جايگزين فولاد»، «كاهش انرژي با ارتقاي فناوري»، «فرصت تأمين كنندگان فناوري با توجه به افزايش تقاضاي مصرف فولاد»، «گزارش برخي از تحقيقات، نوآوريها و عوامل فناوري كه باعث رشد صنعت فولاد يا افزايش كيفيت محصولات آن شده اند»، «تأثير تحولات فناورانه در كاهش نيروي كار»، «چالشهاي حاصل از فناوريهاي توليد آهن و فولاد»، «ذكر
برخي از تحولات و نوآوريهاي فناورانه در روشهاي توليد»، «اشاره به حسگرهاي هوشمند براي كوره بلند، جهت كنترل فرايند و آناليز دما و فشار»، «ذكر برخي از راهكارها در حوزه آب و انرژي براي بهبود بهره وري و كاهش هزينه ها در قالب عنوان فناوريهاي نو»، «فناوري پِرِد يا ميدركس ايراني» و «تأثير گاز ديا كسيدكربن و ارتباط آن با فناوريهاي توليدي» پرداخته شده است. لذا به طوركلي در طرح جامع فولاد، پرداختن به فناوري، موضوعي هم تراز بحث آب، برق يا مواد اوليه بوده و بيشتر از جنس رفع موانع توليد يا نيازمنديهاي توليد مدنظر قرار گرفته است كه تا حدودي اين طرح را به چارچوب انقلاب صنعتي سوم نزديك كرده است

  1. ظرفيت نيروي انساني خبره، تجربه و دانش فني انباشته در كشور
  2. مراكز و زيرساختهاي دانشي، فني و امكانات و تجهيزات آزمايشگاهي
  3. شركتهاي فناور، دانش بنيان و اكوسيستم رو به رشد استارتاپي
  4. توانايي هدايت نيروهاي دانشي، امكانات و تجهيزات زيرساختي، سخت افزاري و نرم افزاري به سمت اهداف با مطلوبيت و اثربخشي بيشتر
  5. قوانين و نهادهاي تسهيل كننده و حمايت كننده در بخش دولتي و بنگاههاي بزرگ فولادساز در اغلب اسناد بالادستي كشور، اعم از سند چشم انداز افق 1404 تا قوانين توسعه كشور

 

پيشنهاد:

درنهايت، براي نهادهاي حاكميتي و شركتهاي بزرگ فولادساز پيشنهادهايي ارائه ميشود كه اصلي ترين پيشنهاد حول محور هدف گذاري جديد و بازنگري در رويكردها و ساختار و نتايج طرح جامع فولاد قرار دارد. بنابراين پيشنهاد ميشود طرح جامع فولاد با مفاهيم نوين و همراستا با انقلاب صنعتي چهارم، بازنگري و بازهدف گذاري شود و مفاهيمي چون "فولاد دانش بنيان" يا "فولاد 4" به عنوان چشم انداز اين طرح قرار گيرد و ساير برنامه ها
اعم از مكان يابي يا مجوزدهي و...، حول اين چشم انداز برنامه ريزي شوند. علاوه براين لازم است صنعت فولاد براي پايلوت فناوريهاي نوين پيشگام شود، نهادهاي تسهيلگر نوآوري و فناوري تخصصي صنعت فولاد توسعه يابند و توسط نهادهايي مانند وزارت صمت و ايميدرو حمايت شوند، در نظام آموزش و ارتقاي مديران بازنگري شود و ارتباط صنعت دانشگاه و تعاملات بين المللي به واسطه دانشگاه گسترش يابد.


منبع: بخش فرصتهاي سرمايه گذاري فارس اكو


غذاهاي دوران كرونا به توصيه سازمان غذا و دارو

۶۶ بازديد

غذاهاي دوران كرونا به توصيه سازمان غذا و دارو     

در دوران شيوع كرونا توجه بيشتر به تغذيه از عوامل بسيار مهمي در افزايش سيستم ايمني بدن است كه اين امر به كاهش احتمال ابتلا به بيماري كوويد-19 كمك خواهد كرد.

 

بنابراين در دوران شيوع كرونا، به توصيه سازمان غذا و داروي كشورمان بهتر است براي جلوگيري از اضطراب و افزايش ايمني بدن به خوردن اين غذاها روي بياوريم:

  1. مركبات و فلفل دلمه اي قرمز
  2. ادويه هايي مثل زنجبيل، زردچوبه، سير
  3. غذاهاي حاوي روي مانند ماهي، جگر، گوشت قرمز و زرده تخم مرغ
  4. غذاهاي حاوي منيزيم مانند حبوبات، مغزها، آجيل، سبزيجات و غلات
  5. غذاهاي حاوي پروبيوتيك مانند ماست و كفير
  6. غذاهاي حاوي امگا3 مانند ماهي آزاد و ماهي چرب

منبع فارس اكو

اينفوگرافيك / علائم سادۀ هشداردهنده سرطان

۵ بازديد

اينفوگرافيك / علائم سادۀ هشداردهنده سرطان     

بنا بر اعلام بنياد بيماري‌هاي خاص، كشف زودرس سرطان در مراحل ابتدايي باعث مي‌شود بتوانيم به موقع آن را درمان كنيم؛ بنابراين آگاهي از علائم بيماري و مراجعه زودهنگام به پزشك اهميت زيادي دارد. اين علائم در بيماري‌هاي خوش‌خيم‌ هم ديده مي‌شود، ولي براي تشخيص قطعي سرطان حتماً بايد پزشك متخصص فرد را معاينه كند و نظر قطعي را بدهد.

 

كشف زودرس سرطان در مراحل ابتدايي باعث ميشود به موقع بتوان آن را درمان كرد كه اين علائم در بيماريهاي خوش خيم هم ديده ميشود ولي براي تشخيص قطعي بايد به پزشك متخصص مراجعه كرد.

تعدادي از اين علائم كه در نقاط مختلف بدن ظاهر ميشود در شكل نمايش داده شده كه عبارتند از:

  • هرگونه تغيير در زگيل يا خال هاي موجود در بدن
  • اشكال در بلع غذا
  • توده يا برامدگي در پستان يا هر نقطهه ديگري از بدن
  • زخمهاي پوستي كه بعد از دو هفته بهبود نيافته اند
  • خونريزي يا ترشح غير طبيعي از مجاري طبيعي بدن
  • سرفه هاي مداوم يا خوني همراه با گرفتگي مزمن صدا
  • تغيير در عادت دفع مدفوع يا ادرار
  • پيدا شدن خون در مدفوع يا ادرار

منبع فارس اكو

نحوه رشد صنعت خودرو سازي كره جنوبي

۶۲ بازديد

نحوه رشد صنعت خودرو سازي كره جنوبي     

هدف اين گزارش بررسي اقدامات دولت كره در حمايت از صنعت خودروسازي و احصاي تجربيات موفق آن براي تدوين بسته هاي حمايتي از صنعت خودروسازي كشور است.

 

نحوه رشد صنعت خودرو سازي كره جنوبي

صنعت خودرو سازي كره جنوبي؛ حركت از جامعه سنتي به سوي جامعه مدرن

 

مقدمه:

روند شروع توسعه خودروسازي كشور كره جنوبي، از پايه و نقطه صفر صنعت بوده و با به كارگيري اقدامات متنوع توانسته جايگاه خوبي در بين كشورهاي پيشرو در اين رشته صنعت پيدا كند، در واقع ميتوان اين صنعت را يكي از مصاديق دست يافتن كره جنوبي به سطوح بالاي توسعه يافتگي دانست. تا جايي كه هم اكنون از نظر توانمندي و كيفيت توليد در رقابت با غولهاي قديمي اين صنعت يعني ژاپن و آلمان بوده و محصولات توليدي اين كشور در سطح بالايي از كيفيت و قابليت اطمينان قرار دارند.

 

روند توسعه و جايگاه كره جنوبي:

روند توسعه صنعت ماشين سازي كره جنوبي ( با تأكيد بر حوزه ماشين افزار) را ميتوان به سه دوره تاريخي كلي دوران نوزادي، دوران كودكي و دوران جواني تقسيم كرد. اقدامات متنوع و مقتضي هريك از اين سه دوره توسط دولت و يا نهادهاي واسط و واحدها و مراكز خصوصي، منجر به توسعه تدريجي اين صنعت در كره جنوبي شد. مهمترين اين اقدامات و دستاوردهاي اين سه دوره، ارائه شده است:

  1. دوران نوزادي 1950- 1977:
    1. شروع صادرات ماشين آلات عمومي
    2. ايجاد منطقه ويژه خودروسازي
    3. تمركز بر صنايع سنگين مورد نياز ماشين سازي
    4. حمايت دولت از تشكيل موسسه علم و فناوري كره جنوبي
    5. توليد دستگاههاي مورد نياز با مهندسي معكوس

 

  1. 2دوران كودكي 1977-1987:
    1. تاسيس دانشگاه ملي در منطقه صنعتي خودروسازي
    2. تاسيس موسسه مواد و ماشين سازي
    3. تاسيس انجمن سازندگان ماشين ابزار
    4. تاسيس انجمن تحقيق و توسعه براي ماشين ابزار با دادن اختيار در واردات مواد اوليه جهت مهندسي معكوس
    5. تدوين برنامه 5 ساله
    6. ايجاد صندوق  تامين مالي بلند مدت براي حمايت از صادرات و حمايتهاي مالي و تشويقي از فعالين صنعت
    7. دعوت از نخبگان و شركتهاي كره اي و حتي غير كره اي كه در صنعت خودرو فعال هستند
    8. خريد مالكيت شركتهاي خودروساز
    9. ممنوعيت واردات

 

  1. 3دروه جواني و خودپايداري 1987-2020:
    1. انجام پروزه هاي مشترك بين دولت و صنعت و شركتها
    2. دولتت به عنوان اصلي ترين سرمايه گذار صنعت ماشين سازي
    3. افزايش بيش از 5 برابري تعداد پتنتهاي مرتبط

 

يكي از شاخصهاي با اهميت و اثرگذار يك صنعت در اقتصاد كشورها ميزان اشتغالزايي آن صنعت است. از اين منظر، حدود 320 هزار  نفر در ساخت و توليد ماشين آلات در كشور كره جنوبي اشتغال دارند. اين ميزان 11 درصد كل اشتغال صنعت ساخت و توليد بوده و از اين حيث در سال 2014 حوزه ماشين سازي در رتبه دوم اشتغالزايي در صنعت ساخت و توليد كره جنوبي قرار گرفته كه نسبت به سال 1970حدود 6 برابر شده استصنعت ماشين آلات عمومي در كره جنوبي در دهه 200 نرخ رشدي بالاتر از متوسط و بيشترين نرخ رشد را در صنعت ساخت و توليد داشته است

 

نهادهاي موثر:

ازجمله نهادهاي واسط مؤثر بر رشد و توسعه خودرو سازي كره جنوبي، ميتوان به انجمن صنعت خودرو سازي، تعاوني مالي ماشين سازي، مركز تبادل و حراج ماشين آلات، مؤسسه آموزش فناوري، مؤسسه تحقيقات و بازرسي ماشين آلات كره، انجمن تحقيقات فناوري ماشين سازي، بنياد ارتقاي مشترك صنعت ماشين سازي، انجمن صنعت تجهيزات كارخانه اي كره جنوبي، اشاره كرد كه در توسعه اين صنعت، نقش بسزايي داشته اند.
ابزارهاي قانوني و برنامه هاي توسعه فناوري، از ديگر سياستهاي توسعهاي دولت كره جنوبي براي رشد صنعت ماشين سازي بوده است. ازجمله اين قوانين ميتوان به قانون ارتقاي صنعت خودروسازي، بيانيه ارتقاي صنايع سنگين، سياستهاي ارتقاي بومي سازي نظير سياست متنوع سازي منابع وارداتي و قانون ويژه ارتقاي مواد و قطعات اشاره كرد. دولت همچنين در زمينه ارتقاي توسعه فناورانه در صنعت كالاهاي سرمايه اي نيز نقش داشت و علاوه بر ايجاد مؤسسه هاي پژوهشي مانند مؤسسه مواد و ماشين سازي كره جنوبي و مؤسسه پيشرفته علم و فناوري كره، وامهاي بلندمدت كم بهره و امتيازات مالي به فعاليتهاي تحقيق و توسعه شركتهاي فعال در صنعت كالاهاي سرمايه اي و ماشين سازي اعطا كرد

 

درس آموخته هاي صنعت خودرو سازي كره جنوبي براي ايران:

درس اول: توسعه صنعت خودروسازي در كشور نيازمند تبديل آن به يك اولويت صنعتي داراي برنامه، متولي و بودجه است

درس دوم: توسعه صنعت خودروسازي نيازمند ايجاد و تكميل زنجيره هاي ارزش به ويژه در رابطه با صنايع بزرگ است

درس سوم: توسعه صنعت خودروسازي نيازمند تدوين و اجراي برنامه ها و به كارگيري ابزارهايي براي تأمين مالي تسهيل شده، كاهش هزينه هاي توليد و تحريك تقاضاست.

درس چهارم: توسعه صنعت خودروسازي نيازمند مديريت هوشمند واردات كالاهاي سرمايه اي و قطعات و اجزاي وابسته است

درس پنجم: توسعه صنعت خودرو سازي نيازمند حمايت از صادرات و حضور شركتهاي داخلي در زنجيره هاي ارزش بين المللي است

درس ششم: دولتها براي توسعه صنعت خودرو سازي از بُعد فناوري، از تحقيق و توسعه و همچنين انتشار فناوريهاي توسعه يافته حمايت كرده اند

درس هفتم: در كشورهاي مورد مطالعه، دولتها نسبت به ارتقاي استاندارد و كيفيت ماشين آلات توليدي در آن كشور حساس بوده و براي ارتقاي برند ملي برنامه داشته اند.

درس هشتم: كشورهاي پيشرو در صنعت خودروسازي، از ظرفيت نهادهاي واسط غيردولتي براي ساماندهي اين صنعت استفاده كرده اند

 

نتيجه گيري:

هدف اين گزارش بررسي اقدامات دولت كره در حمايت از صنعت خودروسازي و احصاي تجربيات موفق آن براي تدوين بسته هاي حمايتي از صنعت خودروسازي كشور است. كره جنوبي، همواره در دهه هاي اخير، در توليد، صادرات و واردات ماشين آلات و تجهيزات، جزء 10كشور پيشرو بوده است. دولت كره براي رسيدن به اين جايگاه، از ابزارهاي سياستي مختلفي بهره گرفته و توانسته است با هوشمندي، از منابع و توان بخش خصوصي در جهت اجراي سياستهاي متنوع خود در راه توسعه اين صنعت، منتفع شود. براساس يافته هاي اين گزارش، ازجمله اين ابزارها، ميتوان به وضع و پياده سازي قوانين مختص اين رشته صنعت اشاره كرد، كه در بازه سالهاي 1960تا ،2010بالغ بر ده قانون مختلف براي حمايت از ماشينسازي، تصويب و اجرا كرده كه نشان از مداومت و پيوستگي سياستها براي دستيابي به هدف توسعه اي دارد. همچنين ايجاد نهادهاي واسط و مؤسسات تحقيقاتي تخصصي (ازجمله انجمن صنعت ماشينسازي، تعاوني مالي ماشينسازي، مركز تبادل و حراج ماشين آلات، مؤسسه آموزش فناوري، مؤسسه تحقيقات و بازرسي ماشينآلات كره، انجمن تحقيقات فناوري ماشين سازي، بنياد ارتقاي مشترك صنعت ماشين سازي و انجمن صنعت تجهيزات كارخانهاي كره جنوبي) و واگذاري اختيارات لازم به آنها و مشوقهاي خاص صادراتي، از ديگر اقدامات دولت كره جنوبي براي رشد ماشين سازي در اين كشور است. شايسته ذكر است كه موفقيت اين سياستها مستلزم به كارگيري مجموعه اي از سياستهاي كلان اقتصادي از جمله سياست توسعه صادرات و ثبات اقتصاد كلان نيز بوده است

منبع فارس اكو

گرافن اكسايد، رادار گريز و ضد سرطان!

۶۵ بازديد

 

گرافن اكسايد، رادار گريز و ضد سرطان!     

اين ماده در صنعت پزشكي خاصيت ضد سرطاني و در صنعت هوايي خاصيت رادارگريزي به اجسام مي دهد. همچنين در صنعت نفت براي جلوگيري از خوردگي لوله هاي فلزي استفاده ميشود. ايران از معدود كشورهاي توليد كننده ماده گرافن اكسايد گرانبهاست

 

مشاهده فيلم در فارس اكو

بررسي سهم معدن از توليد ناخالص داخلي

۶۴ بازديد

توليد ناخالص داخلي از مهم‌ترين شاخص‌هاي اقتصاد كلان محسوب مي‌شود كه محاسبه آن براي بخش‌هاي مختلف اقتصادي هر كشور صورت مي‌گيرد و از آن براي ارزيابي و تجزيه‌وتحليل‌هاي اقتصادي بهره مي‌برند.

 

بررسي سهم معدن از توليد ناخالص داخلي

افق روشن ‌بخش معدن

 

توليد ناخالص داخلي از مهم‌ترين شاخص‌هاي اقتصاد كلان محسوب مي‌شود كه محاسبه آن براي بخش‌هاي مختلف اقتصادي هر كشور صورت مي‌گيرد و از آن براي ارزيابي و تجزيه‌وتحليل‌هاي اقتصادي بهره مي‌برند. كل ارزش ريالي محصولات نهايي توليدشده توسط واحدهاي اقتصادي مقيم كشور در دوره زماني معين (سالانه يا فصلي) را توليد ناخالص داخلي مي‌نامند. ارزش افزوده ناخالص كه در آمارهاي بين‌المللي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، با توليد ناخالص داخلي به ميزان مجموع يارانه و ماليات تفاوت پيدا مي‌كند كه در كل اختلاف اساسي بين آن دو به وجود نمي‌آيد.

اگرچه با بررسي‌هاي گوناگون از منابع اصلي آماري كشور نمي‌توانيم به مقدار دقيقي از سهم معدن در توليد ناخالص داخلي اشاره كنيم و حتي تفاوت تا جايي است كه سهم معدن در اين زمينه از يك تا 20 درصد ذكر مي‌شود اما در واقع مقدار قابل توجهي از اين اختلاف داده‌ها به نوع محاسبه توليد ناخالص ملي در بخش معدن بازمي‌گردد زيرا در جايي فقط سهم ارزش مواد معدني استخراج‌شده، در آماري ديگر سهم معدن و صنايع معدني، محل فروش خود معادن و بهره مالكانه يا ميانگيني از اين موارد را پايه داده‌هاي خود برمي‌شمارند. اما در هر حال بر اساس آمار اعلام‌شده از سوي وزير صنعت، معدن و تجارت سهم بخش معدن از توليد ناخالص داخلي در سال جاري يك درصد و با احتساب صنايع معدني، به پنج درصد مي‌رسد. در برنامه ششم توسعه مقرر شده اين مقدار به 5/1 درصد ارتقا يابد. در حالي كه ميزان ارزش افزوده ناخالص ايران در بخش معدن 6/3 ميليارد دلار اعلام شده است، پيش‌بيني‌هاي موسسه مك‌كينزي از افزايش اين مقدار به بيش از 10 ميليارد دلار تا سال 2035 خبر مي‌دهد. رسيدن به چنين عددي حتي با احتساب افزايش قيمت‌هاي مواد معدني به ميزان پيش‌بيني بانك جهاني يعني همان يك تا دو درصد در سال نيز محقق خواهد شد، هرچند بيش از اين مقدار افزايش قيمت نيز در يك سال تجربه شده است. البته بايد در نظر داشت كه در عمل دستيابي به چنين ارزش افزوده توليد ناخالص داخلي، نيازمند برنامه‌ريزي‌هاي همه‌جانبه در بخش‌هاي مختلف معدن خواهد بود. در ادامه به بررسي داده‌هاي بين‌المللي معتبر پرداخته و با نتيجه‌گيري از آنها، فرصت‌ها و راهكارهايي در انتها پيشنهاد مي‌شود. با مراجعه به آمار بانك جهاني در بخش معدن دو شاخص اصلي قابل مشاهده است؛ يكي ميزان توليد ناخالص داخلي بر اساس اجاره‌هاي معدني1 و ديگري شاخص تهي‌سازي معدني2 كه به درصد ذكر شده‌اند. لازم به ذكر است كه بانك جهاني معادن را شامل قلع، طلا، سرب، روي، آهن، مس، نيكل، نقره، بوكسيت و فسفات برشمرده كه داراي بيشترين ارزش بوده و عمده ايجاد توليد ناخالص داخلي و ارزش افزوده يك كشور را شامل مي‌شوند.

در نمودار يك كشورهاي با توليد ناخالص داخلي نزديك به ايران در بخش معدن شامل اندونزي، هندوراس، گرجستان و فيجي استخراج و روي نمودار ستوني نمايش داده شده است. بر اين اساس ميزان توليد ناخالص داخلي ايران در بخش معدن 79/0 درصد است. نمودار خطي نيز درصد تهي‌سازي معدني را براي همان كشورها نمايش مي‌دهد كه براي ايران 31/0 درصد است. از دو نمودار ستوني و خطي مي‌توان استنباط كرد كه ايران در مقايسه با كشورهاي همسطح در توليد ناخالص داخلي در بخش معدن، حتي استخراج و بهره‌برداري كمتري نيز انجام داده ولي توانسته ارزشي مشابه در توليد ناخالص داخلي ايجاد كند.

با استناد به نمودار يك كه بر اساس داده‌هاي بانك جهاني استخراج و نتيجه‌گيري شد، مي‌توان دريافت كه ذخاير معدني ايران نسبت به ساير كشورها داراي ارزش بسيار بالاتري است. همچنين در گزارش «محصولات معدني 2016» مركز مطالعه جغرافيايي آمريكا، ارزش معادن كشورهاي مختلف بررسي شده كه ايران جزو 10 كشور با بالاترين ميزان ذخاير فلزات اساسي مانند روي، مس و آهن است. با توجه به اين گزارش‌هاي مشابه مي‌توان به پتانسيل بالاي معادن ايران در ابعاد ارزش و ذخاير پي برد. با توجه به موارد مذكور پيشنهاد مي‌شود براي تحقق افزايش سهم معدن در توليد ناخالص داخلي اولويت را به بهره‌برداري و استخراج مكانيزه از معادن موجود اختصاص داد. جذب سرمايه، برنامه‌ريزي‌هاي علمي مدون، افزايش‌بخشي بهره‌وري و تسهيل قوانين مرتبط از جمله اقدامات موثر در اين امر هستند.

يكي ديگر از اولويت‌ها بايد گسترش و توسعه صنايع معدني بيش از گذشته باشد، در اين صورت با ايجاد ارزش افزوده بالاتر و همچنين جلوگيري از خام‌فروشي مي‌توانيم افزايش توليد ناخالص داخلي را شاهد باشيم. رونق صنايع تبديلي و زودبازده راهكاري است كه همچنان نياز به مشوق‌هاي موثرتري از سوي دولت براي بخش خصوصي دارد.

در بررسي سهم صادرات نيز آمارهاي بين‌المللي بين سال‌هاي 2010 تا 2016 نشان مي‌دهند سهم مشتقات نفتي در ارزش صادرات كشور حدود 60 درصد بوده در حالي كه سهم بخش معدن در ارزش صادرات كشور همواره كمتر از يك درصد است. افزايش اين سهم و رونق بخش صادرات با پرهيز از خام‌فروشي و رقابتي‌تر كردن كيفيت و قيمت در بازارهاي جهاني ميسر مي‌شود و براي دستيابي به اين امر نيز همان‌طور كه بيان شد بايد اولويت‌هاي مكانيزه كردن استخراج معادن با ارزش بالاتر و همچنين گسترش و توسعه صنايع معدني را مدنظر قرار داد تا در نتيجه اين فرصت ايجاد شود كه سهم بخش معدن از توليد ناخالص داخلي افزايش يابد.

هم‌راستا با اين اولويت‌ها توجه به اكتشاف معادن جديد نيز اين امكان را مهيا مي‌سازد كه در 10 تا 15 سال آينده موجبات افزايش سهم معدن از توليد ناخالص داخلي در طولاني‌مدت ميسر شود. نكته‌اي كه در اين مورد حائز اهميت است استفاده از روش‌هاي نوين علمي و رعايت قوانين بين‌المللي مربوطه هنگام اكتشاف‌ها و استخراج‌هاي معادن است كه علاوه بر ايجاد بهره‌وري بيشتر از معادن فعلي و اكتشافي كشور، مي‌تواند از بروز آسيب‌هاي جدي به محيط‌زيست نيز جلوگيري به عمل آورد.

در مجموع بايد گفت با ظرفيت‌هاي فراواني كه در بخش معدن، اين نعمت خدادادي كشور وجود دارد، فرصت‌هاي بيشتري در جهت افزايش سهم توليد ناخالص داخلي به عنوان يك شاخص مهم اقتصاد كلان متصور است. با برنامه‌ريزي‌هاي كلان كوتاه‌مدت و بلندمدت، افق روشني در بخش معدن براي كشور به وجود مي‌آيد كه مسلماً نقش بخش خصوصي به عنوان بازوي اجرايي در كنار نقش تسهيل‌گري قواي مجريه و مقننه اين چشم‌انداز روشن را براي كشور در عمل رقم خواهد زد.  

 

                              

 

پي‌نوشت‌ها: 

1- ارزش معدن منهاي مجموع هزينه‌هاي استخراج و توليد

2- نسبت ارزش ذخيره منابع معدني به مانده ذخيره آن به مدت 25 سال

 

منبع فارس اكو

صندوق بين‌المللي پول، كرونا و فروپاشي اقتصادي كشورهاي فقير

۶۵ بازديد

صندوق بين‌المللي پول، كرونا و فروپاشي اقتصادي كشورهاي فقير     

پايگاه تحليلي گلوبال ريسرچ هشدار داد: ثروتمندان و سياستمداران فاسد غربي از بحران كرونا براي شتاب بخشيدن به روند بيكاري گسترده، ورشكستگي، و سرخوردگي در مقياس جهاني بهره‌برداري مي‌كنند.

 

پروفسور مايكل چوسودوفسكي استاد اقتصاد در دانشگاه اوتاوا و مدير و تحليل‌گر نشريه‌ي "گلوبال ريسرچ"، در يادداشتي نوشت:  يك بحران جدي در حوزه سلامت رقم خورده كه بايد به نحو مناسبي حل‌وفصل شود. اين بحران در واقع اولويت شماره يك است. اما يك بُعد مهم ديگر نيز وجود دارد كه بايد به آن پرداخت. ميليون‌ها نفر از مردم شغل خود و همچنين پس‌انداز يك عمر زندگي خود را از دست داده‌اند. در كشورهاي درحال‌توسعه، فقر و نوميدي چيره شده است. - افزايش گرسنگي در آمريكا و كشورهاي توسعه‌يافته و در حال توسعه با اينكه قرنطينه عمومي به‌عنوان تنها راه حل‌وفصل بحران جهاني در حوزه سلامت همگاني به افكار عمومي ارائه شده است، پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي ويرانگر آن اما عموماً ناديده گرفته مي‌شود. واقعيتِ ناگفته آن است كه ويروس كرونا بهانه‌اي شده براي ذينفعان مالي قدرتمند و سياستمداران فاسد براي آنكه روند حركت دنيا به سمت بيكاري گسترده، ورشكستگي، و فقر شديد را شتاب بخشند.
اين پروفسور كانادايي معتقد است: اين چهره واقعي آن چيزي است كه دارد اتفاق مي‌افتد. فقر عالم‌گير شده است. در شرايطي كه قحطي در كشورهاي جهان سوم در حال رقم خوردن است، در ثروتمندترين كشور روي زمين ميليون‌ها آمريكايي مستأصلانه در صف‌هاي شلوغ و طولاني منتظر دريافت اعانه‌اند.

مشاهده ادامه مطلب در بخش انديشه ورزي سايت فارس اكو

قواعد حكمراني توليد از منظر شهيد صدر / راهبردها و سياست‌ها

۹ بازديد

راهبردها و سياست‌هاي حكمراني توليد: به‌كارگيري تمام امكانات توليد، رفع انحصارها درجهت استفاده حداكثري از منابع طبيعي، كوتاه‌كردن فاصله توليدكننده تا مصرف‌كننده ، برخورد جدي با هرگونه سفته‌بازي غيرمولد، وضع ماليات بر سرمايه‌هاي نقدي راكد و انباشت‌شده، تضمين اجتماعي همگاني، به‌كارگيري حداكثري ظرفيت

 

قواعد حكمراني توليد از منظر شهيد صدر    نويسنده: دكتر علي سعيدي*
 در دوران غلبه‌ي نگاه‌هاي مادي به ساحت زندگي و رقابت شديد ميان آن‌ها براي نشان‌دادن كارآمدي خود و در اوضاعي كه بسياري از متفكران جهان اسلام تمام هم و غم خود را به انتخاب و توجيه يكي از مكاتب شرقي يا غربي معطوف كرده بودند، مجتهدي نابغه از حوزه‌ي نجف طرحي نو در انديشه‌ي اسلامي پي‌ريزي كرد و ضمن نقد تمامي اين نظريات مادي‌گرايانه و دست‌ساز بشر از موضع استقلال فكري، توانست چارچوب منسجمي از نظام حكمراني را مبتني بر آموزه‌هاي شريعت الهي ارائه دهد. شهيد مظلوم سيدمحمدباقر صدر در طول عمر نه‌چندان بلند خود (۴۶ سال)، آنچنان با ژرف‌انديشي و موشكافي به مسائل اجتماعي و اقتصادي جوامع انساني پرداخت كه دهه‌ها پس از فقدان ناگوار و دردناك او، به‌جرئت مي‌توان ادعا كرد كه مباحث او زنده و جاري است و شاكله‌ي كلي نظريات علوم انساني اسلامي را تشكيل مي‌دهد.

شهيدصدر با ارائه‌ي تصويري از مذهب اسلام كه عهده‌دار تنظيم حيات اجتماعي مسلمانان است، ازطريق كشف زيربناها و اصول بنيادين اسلام ناظر به عرصه‌هاي زيست انسان موضوعات مبتلابه جوامع اسلامي، روش‌شناسي جديدي را براي حل مسائل مسلمانان از منظر اسلامي به متفكران مسلمان معرفي كرد. به‌كارگيري اين روش مي‌تواند راهكارهاي جديدي براي حل مسائل اجتماعي ارائه دهد كه از آنچه متفكران سكولار و مادي‌گرا ارائه مي‌دهند و توسط سازمان‌هاي بين‌المللي تحت سلطه‌ي مستكبران ديكته مي‌شود، مستقل و پيشروتر از آن‌ها باشد. با اين حال، پروژه‌ي علمي شهيدصدر به ارائه‌ي روش‌شناسي انتزاعي و دور از مسأله، ختم نمي‌شود بلكه او با بهره‌گيري از نبوغ فكري و ظرفيت علمي اسلام، در حوزه‌هاي مختلف مذهب اسلامي وارد شده است و راهكارها و سياست‌هايي عملياتي را پيشنهاد داده است.

يكي از اين زمينه‌ها، مسئله‌ي توليد و راهكارهاي ايجاد جهش در آن است. در نگاه شهيدصدر، اگرچه نظام‌هاي اقتصادي همگي بر رشد توليد و بهره‌وري از طبيعت تا بيشترين حد ممكن، اتفاق نظر دارند، اما سازماندهي امر توليد داراي ابعاد مذهبي است و تدابير اتخاذشده توسط هر كدام از آن‌ها مي‌تواند متفاوت از ديگري باشد. به‌عنوان مثال، سرمايه‌داري تمامي شيوه‌هاي رشد توليد و افزايش ثروت را كه با اصل آزادي اقتصادي ناسازگار باشد مردود مي‌شمارد (صدر، ۱۳۹۳ب، ج۲، ۳۳۱). اسلام نيز شيوه‌هاي ناسازگار با توزيع عادلانه را رد مي‌كند و توليد حداكثر ثروت را همراه و همزمان با توزيع عادلانه مي‌خواهد.
 

مشكل توليد
براساس ديدگاه شهيدصدر، برخلاف مذهب سرمايه‌داري كه مشكل توليد را در طبيعت و كمبود منابع آن مي‌داند، در نگاه اسلامي، طبيعت قادر است همه‌ي نيازهاي زندگي را كه برآورده‌نشدن آن‌ها به مشكل جدي در زندگي انسان مي‌انجامد، برآورده سازد. همچنين برخلاف ماركسيسم كه مشكل توليد را به تضاد ميان شيوه‌ي توليد و روابط توزيع برمي‌گرداند، از ديدگاه اسلام، مشكل ـ پيش از هر چيز - خود انسان است، نه طبيعت و نه شيوه‌ي توليد. شهيدصدر با استناد به آيه‌ي ٣۴ سوره‌ي ابراهيم (إن الإنسان لظلوم كَفّار)، «ظلم» انسان در زندگي عملي خود و «كفران» او نسبت به نعمت‌هاي الهي را دو عامل اساسي براي پيدايش فساد در عينيت زندگي انسان مي‌داند. ستمگري انسان در حوزه‌ي اقتصاد، در توزيع بد تجسم مي‌يابد و كفران او نسبت به نعمت‌ها در بهره‌برداري‌نكردن از طبيعت و موضع منفي‌داشتن نسبت به آن متبلور مي‌گردد (صدر ١٣٩٣ب، ج١، ٣٩٩). اسلام ازبين‌بردن ستم را با ارائه راه‌حل‌هايي براي مسائل توزيع و گردش ثروت، بر عهده گرفته و ناسپاسي را با وضع مفاهيم و احكامي براي توليد چاره كرده است.

 اسلام براي رشد ثروت و بهره‌وري از طبيعت، همه‌ي امكانات مذهبي خود را به كار گرفته و ابزارهاي تحقق آن را فراهم كرده است. اين ابزارها در نگاه شهيدصدر دو گونه هستند: برخي از ابزارها را بايد مذهب اجتماعي ايجاد و تضمين كند و بعضي از ابزارهاي اجرايي را دولتي كه اين مذهب اقتصادي را پذيرفته است به كار مي‌گيرد تا سياست عملي همراه با اين رويكرد مكتبي عام را ترسيم كند. ابزارهايي كه مذهب اجتماعي اسلام براي توليد حداكثري ثروت در نظر گرفته است دو جنبه دارند: جنبه‌ي فكري و جنبه‌ي تشريعي (به معناي سياستگذاري و تقنين).در ادامه به تبيين هر كدام از اين ابزارها و دلالت‌هاي آن‌ها در سياستگذاري و حكمراني توليد مي‌پردازيم.
 

ترويج و نهادينه‌سازي فكر و فرهنگ توليد
 ازجنبه‌ي فكري، اسلام كار و توليد را تشويق كرده و آن را داراي ارزش فراوان شمرده و كرامت و جايگاه انسان نزد خدا و حتي خرد او را به كار ارتباط داده است (صدر، ۱۳۹۳ب، ج۲، ۳۳۴). بدين ترتيب، بستر مناسب فكري و فرهنگي را براي انگيزش توليد و رشد ثروت را فراهم كرده است و به بيكاري و كم‌كاري و تنبلي و سستي و همت‌هاي پايين صفت ضداخلاقي داده است.

علاوه بر اينكه اسلام با بيكاري مقابله كرده و كار را تشويق كرده است، با رهاكردن ثروت‌هاي طبيعي و معطل‌گذاشتن و بهره‌برداري‌نكردن از آن‌ها نيز مخالفت كرده است و به‌كارگرفتن بيشترين حد ممكن از نيروها و ثروت‌هاي طبيعي را براي توليد و كمك به انسان در عرصه‌هاي بهره‌برداري و سرمايه‌گذاري، تشويق كرده است. در نگاه اسلامي، كنارگذاشتن يا رهاكردن برخي از منابع يا ثروت‌هاي طبيعي، نوعي انكار و كفران نعمت دانسته شده است (صدر، ۱۳۹۳ب، ج۲، ۳۳۷). همچنين اسلام در جنبه‌ي فكري تشويق توليد، مخارج توليدي را بر مخارج مصرفي برتري بخشيده است و مسلمانان را از فروش زمين و ساير عوامل توليد و هزينه‌كردن آن در موارد مصرفي نهي كرده است (صدر، ۱۳۹۳ب، ج۲، ۳۳۸).
 

راهبردها و سياست‌هاي حكمراني توليد
اما نظام اسلامي تنها به جنبه‌ي فكري براي حداكثركردن توليد ثروت در جامعه اكتفا نكرده است بلكه قواعد و دستورات عملي را در عرصه‌ي حكمراني اقتصادي مطرح كرده است كه اجرا و رعايت آن‌ها مي‌تواند ضمن رفع موانع توليد، انگيزه‌هاي اقتصادي فعالان اقتصادي را از فعاليت‌هاي غيرمولد به سمت فعاليت‌هاي توليدي سوق دهد. درواقع، اين قوانين و احكام، قواعد بازي را در زمين اقتصاد به‌نفع توليد حداكثري تغيير مي‌دهند. دراينجا به چند نمونه از اين تشريعات در بيان شهيدصدر اشاره مي‌كنيم كه دلالت‌هاي مهمي در وضعيت فعلي كشور براي سياست‌گذاري درجهت جهش توليد دارند.

مشاهده ادامه مطلب در بخش انديشه ورزي سايت فارس اكو

بررسي آماري پيامدهاي كرونا بر اقتصاد شهري در تهران

۶۳ بازديد

تاريخ درج: 1399/3/21

۷۶درصد از شهروندان با توجه به آنچه در دوران كرونا ديده‌اند و شنيده‌اند كرونا را يك خطر واقعي مي‌دانند كه ۲/ ۵۷درصد از شهروندان به ميزان زياد و خيلي زياد و ۹/ ۲۶ درصد به ميزان كم و خيلي كم انتظار دارند امسال درآمد خانوار آنها به‌خاطر كرونا كاهش يابد. انتظار ۷/ ۱۴درصد از شهروندان از كاهش درآمد خانوار آنها در امسال در سطح متوسط بوده است.

 

بيماريهاي واگيردار عمدتا در مناطق شهري كه متراكم‌تر از مناطق روستايي هستند، از پتانسيل بيشتري در تبديل شدن به كانون‌هاي آلودگي و انتشار بيماري برخوردار بوده اند. در بخش شهري، ويروس كرونا زندگي شهري را تا حدي دگرگون و دسترسي به اماكن عمومي را محدوده كرده است.

كسب‌وكارهاي خرد شهري نيز تحت‌تاثير شيوع ويروس كرونا قرار گرفته‌اند و تاثير مستقيم اين اقدامات سلامت‌محور تاكنون عمدتا بر درآمد شهري به‌خصوص در بخش‌هاي خدمات شهري به‌صورت رسمي‌ و غير رسمي(گردشگري و مسافرت، خرده فروشي‌ها، بخش پذيرايي و تجارت، حمل‌ونقل و ...) بوده است. همچنين بسياري از صنايع فرهنگي شهر مانند سينما، گالري‌هاي هنري، موزه‌ها، تئاترها و اماكن موسيقي تحت‌تاثير شديد اين بحران قرار گرفته‌اند.

از طرفي بسياري از شهرداري‌هاي كشور كه وابسته به درآمد ناپايدار و ساخت‌وساز شهري هستند در دوران كرونا با فروكش كردن ساخت‌وسازها، درآمدها نيز كاهش مي‌يابد. بنابراين پيامدهاي كرونا بر اقتصاد شهري مي‌تواند بسيار سنگين‌تر از تبعات بهداشتي آن باشد.

در زمينه فاصله طبقاتي و شكاف شهري نتايج نظرسنجي مركز افكارسنجي دانشجويان ايران كه به كارفرمايي دفتر مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران در تاريخ ۱۶ تا ۱۹ فروردين در شهر تهران با حجم نمونه ۱۰۲۳ نفر انجام شده است، نشان مي‌دهد مدت زمان تحمل اقتصادي شهروندان در صورت ادامه تعطيلي شهر به‌خاطر كرونا بين پهنه‌هاي مختلف توسعه‌اي شهر تهران (مناطق توسعه‌يافته (۶، ۲، ۱، ۳)، نسبتا توسعه‌يافته (۷، ۵)، توسعه متوسط (۱۱، ۲۱، ۱۳، ۲۲، ۸، ۴)، كمتر توسعه‌يافته (۲۰، ۱۲، ۹، ۱۴، ۱۰) و توسعه‌نيافته (۱۷، ۱۹، ۱۸، ۱۵، ۱۶) تفاوت معناداري دارد. به‌طوري‌كه ساكنان مناطق توسعه‌نيافته، كمتر توسعه‌يافته و با توسعه متوسط بيشتر از مناطق ديگر گفته‌اند همين الان هم قادر به تحمل نيستند. در مقابل ساكنان مناطق توسعه‌يافته و نسبتا توسعه‌يافته بيشتر از مناطق ديگر بيان كرده‌اند پنج ماه و بيشتر مي‌توانند تحمل كنند. 

همچنين نظرسنجي با عنوان «سنجش ديدگاه شهروندان تهراني درخصوص بيماري كرونا» در تاريخ ۲ تا ۴ ارديبهشت با حجم نمونه ۱۰۴۲ نفر انجام شده است، ۷۶درصد از شهروندان با توجه به آنچه در دوران كرونا ديده‌اند و شنيده‌اند كرونا را يك خطر واقعي مي‌دانند كه ۲/ ۵۷درصد از شهروندان به ميزان زياد و خيلي زياد و ۹/ ۲۶ درصد به ميزان كم و خيلي كم انتظار دارند امسال درآمد خانوار آنها به‌خاطر كرونا كاهش يابد.  انتظار ۷/ ۱۴درصد از شهروندان از كاهش درآمد خانوار آنها در امسال در سطح متوسط بوده است.

در اين ارتباط نقاط حاشيه‌اي شهرهاي بزرگ و بخش‌هاي در اصطلاح جنوب شهري، مي‌توانند مراكزي باشند كه بيشتر تحت‌تاثير اين بحران قرار گيرند، چراكه ساكنان اين مناطق وابسته به درآمدهاي روزانه هستند.

مشاهده بيشتر از آمارها و نظرسنجي ها  در فارس اكو:

https://farseco.ir/

بهترين راه براي مقابله با كرونا

۶۲ بازديد

 نتايج يك بررسي جديد نشان مي‌دهد بهترين راه براي مقابله با كرونا، تقويت سيستم ايمني بدن است.

 

محققان توصيه مي‌كنند، سيستم ايمني بدن خود را تقويت كنيد تا از بيماري‌ها در امان باشيد؛ در حال حاضر تقويت سيستم ايمني بدن كمك مي‌كند تا افراد از ويروس كرونا ايمن باشند.

ميشل ماسلي، محقق آمريكايي كه درباره كرونا پژوهش مي‌كند مي‌گويد، تقويت سيستم ايمني بدن نكته‌ايست كه افراد و خانوده‌هايشان را از بيماري در امان نگه مي‌دارد.

قرنطينه به دليل شيوع ويروس كرونا پس از چند ماه به پايان رسيده و حالا اكثر كشورهايي كه اين قانون را وضع كرده بودند، در حال برگشتن به شرايط عادي هستند؛ اين درحاليست كه كرونا هنوز تمام شده و سركار رفتن و معاشرت با افراد ناگزير آنها را با خطر مواجه مي‌كند.

كارشناسان بهداشتي تأكيد مي‌كنند، حفظ فاصله اجتماعي و شست و شوي مداوم دست‌ها به در امان بودن از بيماري كمك مي‌كند، اما افراد اگر مي‌خواهند از سلامت خود مطمئن‌تر باشند تا به ويروس كرونا دچار نشوند يا در صورت ابتلا علائم خفيف را تجربه كنند، بايد از سيستم ايمني بدن خود اطمينان كسب كنند.

به گفته محققان، اگر با ويروس در تماس باشيد، يك سيستم ايمني با عملكرد مناسب مي‌تواند براي جلوگيري از پيشرفت آن به ريه‌ها كافي باشد و احتمال بروز عوارض را به ميزان چشمگيري كاهش مي‌دهد.

بدترين عوارض كوويد ۱۹ كه منجر به استراحت افراد در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان‌ها مي‌شود، غالباً ناشي از سيستم ايمني بدن است كه در ابتدا به صورت ناكارآمد پاسخ مي‌دهد.

به گفته محققان، استراحت كافي، خواب به اندازه، دوري از استرس و تغذيه سالم نظير بهره‌مندي از ويتامين C از جمله مواردي هستند كه سيستم ايمني بدن را تقويت مي‌كنند.


مطالب پزشكي بيشتر در فارس اكو، دانشنامه كسب و كار

https://farseco.ir/blog/